ประวัติเมืองโกตาบารู

ย้อนอดีต เมืองโกตาบารู พุทธศักราช  2465  รัฐบาลสยามได้จัดระบบการปกครองหัวเมืองมลายูใหม่  โดยแบ่งเป็น  7  หัวเมือง และขึ้นกับมณฑลปัตตานี  มณฑลปัตตานีจึงแบ่งเป็นปัตตานี    หนองจิก   ยะหริ่ง   สายบุรี   ยะลา    ระแงะ และเมืองโกตาบารูหรือเมืองรามันห์ขึ้นกับจังหวัดยะลามี  ต่วนกาลูแป เป็นนายอำเภอคนแรกของอำเภอโกตาบารู ได้รับบรรดาศักดิ์เป็น “หลวงอรรถสิทธิสมบูรณ์” 

                        เมืองโกตาบารู เดิมเป็นเมืองที่เจริญอุดมสมบูรณ์ไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติ มีทั้งช้าง  ป่าไม้  ทอง และแร่ทับทิม มีกองทหารที่กล้าหาญ  องอาจ  มีอาณาเขตขยายกว้างไปถึงเมืองเปอร์ลิสของมาเลเซีย  มีเจ้าเมืองปกครองติดต่อกันหลายคนที่สำคัญ และเป็นที่นับถือชาวพุทธ มุสลิมและชาวจีนทั้งในถิ่นและนอกถิ่น คือ โต๊ะนิจาแว หรือเรียกสั้นๆว่า โต๊ะนิ

                        มีเรื่องเล่ากันว่า เจ้าเมืองโกตาบารู โดยเฉพาะพระยารัตนภักดี (ต่วนมาลาแลยาวอ)

มีฐานะร่ำรวยเป็นที่เคารพนับถือของคนทั่วไป  ท่านได้บริจาคที่ดินสร้างโรงเรียนบ้านโกตาบารู (รัตนผดุงวิทยา) ให้เป็นที่ศึกษาเล่าเรียนของลูกหลานคนในท้องถิ่น

                        วังโกตาบารู เป็นสถานที่ราชการพบปะผู้คน  เป็นศูนย์รวมของคนในท้องถิ่น 

พระยารัตนภักดีเป็นที่รักของประชาชน  ราษฎรที่ไม่มีที่อยู่อาศัยก็สามารถไปอาศัยในวังได้  โดยทำงานหรือทำนาเป็นการแลกเปลี่ยน  วังโกตาบารูเป็นสถานที่พักพิงของผู้คนสัญจรไปมาหรือคนที่มาทำธุระที่เมืองที่ต้องการเดินทางไปเมืองยะลา  สามารถมาพักค้างแรมที่วังโกตาบารูได้  เนื่องจากในเรือนครัวของวังโกตาบารูมีหม้อหุงข้างใบใหญ่  2  ใบ  จะหุงข้าวได้ตลอดเวลาเพื่อให้แขกที่มาพักแรมได้รับประทานอาหาร

                        เจ้าเมืองโกตาบารูเป็นคนที่ชอบความสนุกสนาน  ชอบการกีฬา โดยเฉพาะศิลปะการป้องกันตัว ที่เรียกว่า “สิละ” เจ้าเมืองได้ฝึกชายหนุ่มในวังให้รำสิละเป็นทุกคน  โดยหาครูฝึกมาจากเมืองโกตาบารูให้รัฐกลันตันของมาเลเซีย  พอถึงวันสำคัญก็จะมีการแข่งขันรำสิละ ตกกลางคืนจะมีการแสดงลิเกฮูลู  ลิเกฮูลูจึงถือกำเนิดที่เมืองโกตาบารูนี้เป็นครั้งแรก  ต่อมาจึงขยายไปสู่เมืองอื่นๆ เมืองโกตาบารู จึงได้ชื่อว่า  “โกตารามัย” แปลว่า  เมืองแห่งความรื่นเริง ในยามที่มีงานสำคัญหรือต้อนรับอาคันตุกะจากแดนไกลก็จะมีการฉลองอย่างสนุกสนานและสมเกียรติ

                        ปัจจุบันยังมีลูกหลานเจ้าเมืองหลงเหลืออยู่ โดยใช้นามว่า “ต่วน”นำหน้า  ซึ่งส่วนใหญ่มีภูมิลำเนาอยู่ที่บ้านโกตาบารู  อำเภอรามัน  จังหวัดยะลา 

                        โกตาบารู เป็นอำเภอสังกัดจังหวัดยะลา จนถึงพ.ศ.2487 จึงเปลี่ยนชื่อกลับไปเป็น

“รามัน” ตามเดิม   เทศบาลตำบลโกตาบารูและชาวโกตาบารูทุกคนสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณแห่งกษัตริย์ราชวงศ์จักรี และเนื่องในวโรกาสพระชนมายุ  72  พรรษามหาราชินี  ชาวโกตาบารูทุกคนจึงขอตอบแทนคุณแผ่นดินโดยการนำสารคดีประวัติศาสตร์ท้องถิ่นเมืองโกตาบารูสู่ท่านผู้มีเกียรติทุกท่าน